Cukrzyca

Czym jest cukrzyca?

Mianem cukrzyca określa się wiele chorób metabolicznych, których cechą wspólną jest trwała, czy też przewlekła hiperglikemia. Inaczej mówiąc, osoby te cierpią na podwyższone stężenie cukru we krwi. Do głównych przyczyn występowania cukrzycy należą zaburzenia działania lub wydzielania insuliny w organizmie. Choroba może doprowadzić do uszkodzenia narządów człowieka, naczyń krwionośnych, a także nerwów. Dlatego tak ważne jest, by szybko zdiagnozować cukrzycę i wprowadzić leczenie.

Obecnie w Polsce na cukrzycę różnego typu chorują nawet 3 miliony osób. Wśród nich głównie dorośli, którzy odpowiadają za 90% zachorowań.

Rodzaje cukrzycy

Współczesna medycyna wyróżnia cztery rodzaje, czy też typy cukrzycy. Są to:

• cukrzyca typu 1 (m.in. LADA);
• cukrzyca typu 2; (m.in. MODY);
• cukrzyca kobiet w ciąży;
• inne typy cukrzycy sklasyfikowane jako jeden rodzaj (wtórna, cukrzyca typu 3).

Cukrzyca typu 1

O cukrzycy typu 1 mówimy w sytuacji, gdy organizm dopuszcza się autoagresji, czyli niszczenia komórek organizmu we własnym zakresie. Wówczas może dojść do całkowitego zniszczenia beta komórek wysp trzustkowych, które odpowiadają za wydzielanie insuliny. Jeżeli trzustka straci taką zdolność, to wymagane jest podawanie insuliny z zewnątrz. W tym celu stosuje się zastrzyki podskórne lub pompę insulinową. Zależy to od zaawansowania choroby. Choroba ta to inaczej cukrzyca insulinozależna.

Cukrzyca typu 2

To inaczej cukrzyca insulinoniezależna. U osób chorych obserwuje się występowanie wysokiego poziomu cukru we krwi oraz jednoczesną oporność na działanie insuliny. Ten typ choroby to zdecydowanie najpowszechniejsze schorzenie związane z przemianą materii. Obecnie cukrzycę typu 2 uznaje się za chorobę cywilizacyjną, która najczęściej pojawia się u osób powyżej 30. roku życia. Wpływ na występowanie tej choroby ma także otyłość, która jest coraz częstsza u osób młodych. To sprawia, że średnia wieku osób chorych na cukrzycę z roku na roku spada.

Cukrzyca typu 3

Ten rodzaj choroby to typ wtórny, który często pojawia się u osób, które cierpią na inne schorzenia. Najczęściej wiąże się to z cukrzycą polekową lub chorobami wątroby, trzustki lub gruczołów wydzielania zewnętrznego.

Cukrzyca ciążowa

Szacuje się, że na cukrzycę ciążową cierpi co 10. kobieta ciężarna. Wpływ na jej występowanie mają zaburzenia gospodarki węglowodanowej w organizmie kobiety. Do czynienia z cukrzycą ciążową mamy wtedy, gdy takie schorzenie diagnozowane jest u kobiety po raz pierwszy w życiu, gdy jest w ciąży. Występowanie podwyższonego poziomu cukru we krwi u kobiet ciężarnych może być spowodowane działaniem hormonów podtrzymujących ciążę. Najczęściej schorzenie ustępuje po porodzie.

Czasami dochodzi do sytuacji, że cukrzyca ciężarnych zwiększa ryzyko pojawienia się w przyszłości cukrzycy typu 2. Wśród czynników zwiększających ryzyko zachorowania wymienia się wówczas otyłość. Leczenie cukrzycy kobiet w ciąży polega na zmianie diety. Zdecydowanie rzadziej leczenie polega na przyjmowaniu insuliny.

Czy dzieci chorują na cukrzycę?

Szacuje się, że tylko około 10% chorych osób stanowią dzieci. U nich najczęściej odnotowuje się występowanie cukrzycy typu 1, przejściowej cukrzycy noworodkowej i utrwalonej cukrzycy noworodkowej. Dzieci zmagają się także z cukrzycą typu MODY.

Przyczyny cukrzycy

W zależności od typu cukrzycy wyróżnia się jej różne przyczyny. W przypadku cukrzycy typu 1 mówimy o chorobie o podłożu autoimmunologicznym. Za jej powstawanie odpowiedzialne są przeciwciała niszczące beta komórki trzustki, które odpowiadają za wydzielanie insuliny. Zaburzony proces wydzielania insuliny powoduje jej niedobór w organizmie i konieczność podawania tego hormonu z zewnątrz

Wpływ na występowanie cukrzycy typu 2 może mieć otyłość lub nadwaga. Choroba ta spowodowana jest insulinoopornością organizmu. W procesie leczenia rekomenduje się wprowadzenie diety i aktywności fizycznej, dzięki którym możliwa jest utrata masy ciała. Cukrzyca typu 3, czy też cukrzyca wtórna wymaga dostosowania leczenia spójnego z przyczyną cukrzycy. Za jej występowanie mogą odpowiadać choroby trzustki, wątroby lub zażywanie leków.

Cukrzyca ciążowa

Cukrzyca ciążowa najczęściej mija po porodzie i nie wymaga zażywania leków doustnych. W większości przypadków wystarczająca będzie zmiana nawyków żywieniowych i trybu życia. Ryzyko cukrzycy wzrasta w przypadku osób z nadwagą i otyłością.

Należy pamiętać o tym, że przyczyny cukrzycy mogą czasami się na siebie nakładać, co zwiększa ryzyko zwiększenia poziomu cukru we krwi i wystąpienia choroby. Cukrzyca to także nieprawidłowa tolerancja glukozy.

Częste oddawanie moczu i inne podstawowe objawy cukrzycy

Pierwsze objawy cukrzycy są bardzo charakterystyczne. Zaliczane są do nich m.in.: częste oddawanie moczu, wzmożone pragnienie, wielomocz, zwiększony apetyt i jednoczesna utrata masy ciała, podwyższony poziom cukru we krwi. Z czasem wśród objawów cukrzycy pojawiają się: brak apetytu, osłabienie, rozdrażnienie, senność, czy też zapalenia skórne okolicy narządów płciowych.

Częste oddawanie moczu i inne podstawowe objawy cukrzycy

Na późniejszych etapach rozwoju choroby, mogą pojawiać się takie objawy hiperglikemii jak:

• bóle brzucha;
• wymioty i nudności;
• odwodnienie organizmu;
• zaburzenia widzenia;
• oddech Kussmaula;
• skurcze mięśni;
• utrata przytomności;
• śpiączka cukrzycowa.

Skala nasilenia oraz rodzaj objawów zależy od przebiegu cukrzycy i jej zaawansowania. Zdarza się, że objawy mogą być niezauważalne, co utrudnia rozpoznanie cukrzycy i wprowadzenie leczenia.

Powikłania cukrzycy

Przewlekła i nieleczona choroba może powodować powikłania cukrzycowe. Niektóre z nich są bardzo groźne dla naszego organizmu. Cukrzyca powoduje duże spustoszenie w naszym organizmie, co może doprowadzić do uszkodzenia wielu narządów. Powikłania cukrzycy dzieli się na kilka rodzajów w zależności od tego, jakie zmiany w organizmie powodują. Poniżej przykłady groźnych powikłań:

• powikłania makronaczyniowe (np. choroba tętnic obwodowych, choroby układu sercowo-naczyniowego, w tym choroba niedokrwienna serca i zawał, choroba naczyniowa mózgu, wywołanie udaru mózgu, uszkodzenia naczyń krwionośnych, choroby związane z niewydolnością różnych narządów);
• powikłania mikronaczyniowe (np. uszkodzenia narządu wzroku cukrzycowa choroba oczu, cukrzycowa choroba nerek);
• zaburzenia naczyniowe i neuropatia ze stopą cukrzycową;
• zaburzenia krzepnięcia krwi (np. wzmożona gotowość zakrzepowa);
• neuropatia cukrzycowa obwodowa i autonomiczna;
• kwasica ketonowa (do rozwoju kwasicy ketonowej mogą przyczynić się: ciąża, nadużywanie alkoholu, zawał serca, czy też nieprawidłowe działania insuliny w organizmie);
• retinopatia cukrzycowa;
• występowanie nadciśnienia tętniczego;

Diagnostyka cukrzycy

Jeżeli pojawiają się niepokojące objawy, które mogą sugerować rozwój cukrzycy, to należy niezwłocznie przeprowadzić badania. W ich trakcie sprawdza się m.in. poziom glukozy we krwi oraz inne parametry, które mogą wskazywać na cukrzycę. Podstawowe badanie polega na oznaczeniu poziomu glikozy w osoczu krwi żylnej. Próbkę pobiera się na czczo. Jeżeli wynik przekracza przedział 72-99 mg/dl to wskazuje na cukrzycę. Jeżeli jest poniżej tego przedziału, to może wskazywać na niedobór glukozy i występowanie objawów hipoglikemii.

Badania glikemii przygodnej (nie na czczo) mogą być przeprowadzane przez cały dzień. O cukrzycy mówimy wtedy, gdy wynik przewyższa 200 mg/dl i oprócz niego da się zaobserwować klasyczne objawy cukrzycy.

Test doustnego obciążenia glukozą

W diagnostyce cukrzycy stosuje się również test doustnego obciążenia glukozą. Inna nazwa tego badania to „krzywa cukrowa”. W niektórych przypadkach stosuje się także inne badania, które mogą wspomóc rozpoznanie cukrzycy. Lekarze mogą zlecić przeprowadzenie takich badań jak stężenie hemoglobiny glikowanej, stężenie peptydu C we krwi, oznaczenie stężenia przeciwciał, oraz badanie poziomu insuliny we krwi. Dodatkowym badaniem może być ocena wrażliwości organizmu na insulinę wykonywana metodą HOMA.

Ponadto w grupie osób z nadwagą, otyłością lub nadciśnieniem tętniczym rekomenduje się przeprowadzanie badań diagnostycznych co roku. Wszystkie osoby powyżej 45. roku życia powinny przeprowadzać badania co 3 lata.
 

Jak wygląda leczenie cukrzycy

Właściwe leczenie cukrzycy ma bardzo duży wpływ na funkcjonowanie osoby chorej oraz jej zdrowie. Cukrzyca każdego typu wymaga innego sposobu leczenia, dlatego tak ważna jest prawidłowa diagnoza choroby.

Leczenie cukrzycy typu 1

W przypadku typu 1 u osób dorosłych, leczenie cukrzycy polega na stosowaniu insuliny. To intensywna terapia, w ramach której dochodzi do wielokrotnego wstrzykiwania hormonu. Działanie insuliny wpływa na poprawę stężenia glukozy w organizmie. Cukrzyca nieco inaczej może być leczona u dzieci. U nich wystarczające mogą być doustne leki przeciwcukrzycowe lub zmiana diety. W zależności od zaawansowania i nasilenia cukrzycy typu 1 konieczne może być podawanie insuliny także dzieciom.

Cukrzyca typu 2 - leczenie

To zdecydowanie łagodniejsza odmiana cukrzycy. Cukrzyca typu 2 może być leczona poprzez zmianę nawyków żywieniowych oraz stylu życia. Wówczas rekomenduje się wprowadzenie aktywności fizycznej. Dodatkowo lekarz zaleca stosowanie leków doustnych, które regulują stężenie glukozy. W leczeniu cukrzycy typu 2 zaawansowanego stopnia wprowadza się także insulinę.

Leczenie cukrzycy typu 3 i cukrzycy ciążowej

Sposób leczenia cukrzycy typy 3 i cukrzycy wtórnej zależy od przyczyn powstania choroby. Leczenie dobierane jest w sposób indywidualny. W przypadku cukrzycy ciążowej rekomenduje się zmianę nawyków żywieniowych. Zdecydowanie przeciwwskazane są wówczas leki przyjmowane doustnie.

Leki stosowane przy cukrzycy

W zależności od typu cukrzycy rekomenduje się stosowanie innych środków farmakologicznych. O tym jak leczyć cukrzycę każdorazowo decyduje lekarz prowadzący po przeprowadzeniu specjalistycznych badań. Do leków przeciwcukrzycowych zaliczane są:

• metformina;
• pochodne sulfonylomocznika (glipizyd, glimepiryd, gliklazyd);
• akarboza;
• leki inkretynowe;
• inhibitory SGLT2;
• pochodne tiazolidynodionu.

Cukrzyca a żywienie

W leczeniu oraz zapobieganiu cukrzycy wykorzystywana jest także dieta cukrzycowa. Czym ona jest? To dieta, której celem jest doprowadzenie do optymalnego poziomu cukru we krwi oraz jego utrzymanie w dłuższej perspektywie. Oznacza to właściwe stężenie glukozy w surowicy krwi. Stosowanie diety cukrzycowej minimalizuje ryzyko występowania groźnych powikłań choroby oraz wpływa korzystnie na codzienne funkcjonowanie osoby chorej.

Ponadto dieta wpływa na utrzymanie właściwego ciśnienia tętniczego, stężenia cholesterolu oraz odpowiedniej masy ciała pacjenta. Przy stosowaniu odpowiedniej diety minimalizuje się ryzyko występowania cukrzycy. Odpowiednie proporcje składników pokarmowych to podstawa funkcjonowania organizmu oraz zachowania optymalnej masy ciała. Warto to wprowadzić nie tylko w przypadku takich chorób jak cukrzyca.

Produkty rekomendowane w diecie cukrzycowej

W diecie cukrzycowej rekomenduje się spożywanie naturalnego nabiału i produktów przetwórstwa mlecznego. Ponadto spożywa się duże ilości surowych warzyw, chudego mięsa, ryb oraz produktów zbożowych i makaronów. Ze względu na duże stężenie cukru w owocach, należy spożywać je w umiarkowanych ilościach. Przede wszystkim rekomendowane są cytrusy, jabłka, maliny, winogrona, awokado i gruszki. Aby zachować odpowiedni poziom cukru we krwi i zredukować powikłania cukrzycy, należy korzystać ze słodzików zamiast z cukru.

Hipoglikemia - obniżone stężenie glukozy

Hipoglikemia to inaczej niedocukrzenie. Przy tym schorzeniupoziom cukru we krwi jest za niski. Taki deficyt może występować u osób, które na co dzień leczą się na cukrzycę. Może to być efekt działania insuliny lub niektórych leków doustnych. Odpowiadają one za nadmierne wydalanie glukozy z organizmu i poziom cukru we krwi nadmiernie spada. Objawy hipoglikemii to m.in.:

• zmęczenie;
• ziewanie;
• nadmierna potliwość;
• wilczy głód;
• poczucie niepokoju;
• blada skóra;
• zaburzenia równowagi.

Skorzystaj z konsultacji online i odbierz receptę na insulinę i leki przeciwcukrzycowe

Zachęcamy do skorzystania z konsultacji online z naszym specjalistą. Jeżeli leczycie się na cukrzycę i potrzebujecie leków, to recepta na nie może być wystawiona w formie online po konsultacji zdalnej. Pamiętajcie ednak, że stosowanie każdego leku powinno być konsultowane z lekarzem. Cukrzyca to groźna choroba, dlatego należy kontrolować poziom cukru we krwi oraz wprowadzić odpowiednie leczenie, aby zminimalizować powikłania cukrzycy. Nieleczona choroba sieje duże spustoszenie w organizmie i może powodować zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta.